Hauptinhalt der Seite anspringen
Vermindering van lichtvervuiling
Vermindering van lichtvervuiling

INTERREG V A-Project Wadden-Agenda 2.0

Vermindering van lichtvervuiling

Inhoud van het werkpakket

Naast de huidige, veelbesproken vervuiling van de wereldzeeën door afval wordt ook lichtvervuiling een steeds groter probleem, onder meer door felverlichte haven- en industrieterreinen, verlichte windturbines, toeristische trekpleisters en gebouwen. Volledig donkere plaatsen waar bijvoorbeeld de sterrenhemel goed zichtbaar is, worden hierdoor steeds schaarser. Het doel van dit takenpakket is om het bewustzijn van de oorzaken van lichtvervuiling te vergroten en concrete ideeën voor het reduceren van lichtvervuiling te verzamelen en te communiceren. Daarnaast worden ideeën ontwikkeld en beschermde plaatsen of zones gecreëerd, waar de nachtelijke hemel nog onbelemmerd te zien is.

 

Projectcoördinator

Nationalpark Niedersächsisches Wattenmeer

Virchowstraße 1
26382 Wilhelmshaven, Duitsland
Tel +49 (0) 44 21 / 911 0
E-Mailpoststelle(at)nlpv-wattenmeeer.niedersachsen.de
Internet www.nationalpark-wattenmeer.de

 

Sterrenpark Spiekeroog

In 2018 heeft dr. Andreas Hänel, astronoom en woordvoerder van de vakgroep Dark Sky van de Vereinigung der Sternfreunde, lichtmetingen uitgevoerd in nationaal park Niedersächsisches Wattenmeer. Daarbij werd zijn aandacht getrokken door het Waddeneiland Spiekeroog. Aanvullende metingen uit 2019 maken duidelijk dat Spiekeroog een van de donkerste plekken langs de kust van Nedersaksen is. Om dit steeds zeldzamere natuurschouwspel te behouden en tegelijkertijd voor toeristen ervaarbaar te maken, willen het gemeentebestuur en de Nationalparkverwaltung het eiland Spiekeroog laten aanmerken als sterreneiland.

Op 11 september 2019 vond in het gemeentehuis van Spiekeroog het eerste officiële overleg plaats van de werkgroep ‘Sterreneiland Spiekeroog’. Hieraan werd deelgenomen door de burgemeester van Spiekeroog, het afdelingshoofd Toerisme van Nordseebad Spiekeroog GmbH, een geëngageerd echtpaar, dr. Andreas Hänel, de eiland-rangers en een medewerker van de Nationalparkverwaltung. Na het overleg hield dr. Andreas Hänel in de bioscoop op het eiland een publiek toegankelijke lezing over lichtvervuiling, de resultaten van de lichtmetingen en het sterreneiland Spiekeroog. Hierna was er een debat over het eventueel aanleggen van een sterrenpark op het eiland. Ondanks de uitdagingen van de aanleg van zo’n park waren de deelnemers aan het debat optimistisch over het realiseren ervan. Op middellange termijn zal hiertoe een aanvraag worden ingediend. Het noodzakelijke overzicht van de openbare verlichting is inmiddels in december 2019 samengesteld.

De ontwikkeling van Sterrenpark Spiekeroog vordert gestaag. De afgelopen maanden zijn de voorwaarden voor erkenning als sterrenpark geïnventariseerd en zijn eerste stappen gezet: de openbare verlichting is aangepast en de gemeente heeft de benodigde aanvullende verlichting aangekocht. Aangezien ook particuliere verlichtingmoet worden aangepast, zal dr. Andreas Hänel (astronoom en hoofd van de vakgroep DARK SKY van de Vereinigung der Sternfreunde) informatie- en adviesbijeenkomsten voor bewoners en verhuurders Ook zullen  cursussen voor sterrengidsen georganiseerd worden. De Nationalparkverwaltung Niedersächsisches Wattenmeer is als projectpartner van ‘Wadden-Agenda 2.0’ intensief betrokken bij de organisatie van dit project. Spiekeroog zal het verzoek om erkenning als sterrenpark vermoedelijk in het voorjaar van 2021 indienen bij de International Dark Sky Association (IDA).

Werkgroep Sterrenpark Spiekeroog

De werkgroep Sterrenpark is opgericht om het traject naar erkenning als sterrenpark te begeleiden en te ondersteunen. De werkgroep heeft onder meer vastgesteld aan welke eisen verlichting in sterrenparken moet voldoen en welke documenten en maatregelen nodig zijn om een aanvraag bij de IDA te kunnen indienen.  Daarnaast stond de werkgroep bij het voorbereiden van het concept voor public relations en opleidingen voortdurend in contact met toeristische dienstverleners en lokale bevolking om hun betrokkenheid bij het proces te waarborgen. Om de toeristische belevingswaarde te vergroten, werd het Nationalparkhaus Wittbülten op Spiekeroog gevraagd twee belevingsplekken (een lichte en een donkere) in te richten. De voltooiing van deze belevingsplekken staat gepland voor het voorjaar van 2021.

Uitwisseling van kennis over lichtvervuiling

De Nationalparkverwaltung Niedersächsisches Wattenmeer was initiator van een grensoverschrijdend overleg in het Dark Sky Park Lauwersmeer. Het nationaal park Lauwersmeer is sinds oktober 2016 officieel een Dark Sky Park. Het overleg op 15 en 16 januari 2020 vond plaats in het kader van het streven van Spiekeroog naar erkenning als sterreneiland. Ook onder organisaties van het vasteland was er belangstelling voor maatregelen tegen lichtvervuiling. Tijdens het overleg werd kennis uitgewisseld over de status en het inrichten van sterrenparken in beide landen. Daarmee vormde het een eerste stap in de richting van internationale samenwerking. Onder de 20 deelnemers waren vertegenwoordigers van Spiekeroog, de gemeente Norden, het Wattwanderzentrum Ostfriesland en experts van nationaal park Lauwersmeer, onder andere van Staatsbosbeheer, de provincie Groningen, de gemeente Het Hoogeland en Sotto le Stelle.

Dankzij de ervaringen die Nederland sinds 2016 met het Dark Sky Park heeft opgedaan, kon het veel informatie met de Duitse partners delen, onder meer over de betekenis van duisternis, het effect op dieren en de mogelijkheden om duisternis te bevorderen. Voor 2020 staan verdere overlegrondes en maatregelen gepland.

Dankzij de trilaterale werkgroep Dark Sky, die op initiatief van het Wadden Sea Forum e. V. in het leven is geroepen en waaraan ook de Nationalparkverwaltung Niedersächsisches Wattenmeer deelneemt, zijn er goede stappen gezet in dit traject. Deze werkgroep kwam op 14 oktober 2019 voor het eerst bijeen in Bremen. Gesproken werd onder meer over de stand van zaken, de inrichting van Dark Sky Parken in Nederland, Duitsland en Denemarken en lichtreductie in het hele projectgebied.

Tijdens de 12e Trekvogeldagen in nationaal park Niedersächsisches Wattenmeer vond op 16 oktober 2020 in Gulfhof Friedrichsgroden in Carolinensiel een lezing plaats van dr. Andreas Hänel over het thema ‘Reizen met de sterren – hoe mensen en trekvogels hun weg vinden’. Hij sprak onder meer over de oriëntatie van mensen zonder GPS, de oriëntatie van trekvogels, de verstoring door lichtvervuiling en mogelijkheden tot lichtreductie.

Ontwikkeling van recreatieaanbod

De Nederlandse Dark Sky Parken beschikken al over een aanzienlijk aanbod aan recreatiemogelijkheden. Om bezoekers de oriëntatie te vergemakkelijken, werken Marketing Groningen en Merk Fryslân aan een Dark Sky kaart – uiteraard met een verwijzing naar Spiekeroog. Daarnaast is de ontwikkeling van een arrangement met elektrische auto’s voor de Dark Sky Parken gepland. De uitgebreide kennis en ervaring die Nederland heeft opgedaan met het belang van duisternis, de effecten op dieren en de ontwikkeling van recreatieaanbod biedt veel waardevolle aanknopingspunten voor de Duitse projectpartners.

De werkpakketten


Ondersteuning van de samenwerking met Europese fondsen

Het project ‘Wadden-Agenda’ is onderdeel van het INTERREG-programma Nederland-Duitsland. Het wordt medegefinancierd door het Europese Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO), het ministerie van Federale en Europese Aangelegenheden en Regionale Ontwikkeling van de Duitse deelstaat Nedersaksen en de provincies Fryslân en Groningen. Het programmamanagement van de ‘Wadden-Agenda’ wordt verzorgd door de Eems-Dollard-regio (EDR).